Nowelizacja ustawy z 19 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o podatku rolnym, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz ustawy o opłacie skarbowej została podpisana przez Prezydenta i opublikowana w Dzienniku Ustaw, co oznacza, że poznaliśmy ostateczną treść przepisów dotyczących podatku od nieruchomości, które będą obowiązywać od 1 stycznia 2025 r. Przyjęte regulacje trudno niestety uznać za jednoznaczne i precyzyjne, co przyczyni się m.in. do trudności z prawidłowym określeniem przedmiotu opodatkowania w odniesieniu do obiektów kontenerowych.
Inaczej w załączniku, inaczej w uzasadnieniu
Teoretycznie sprawa powinna wydawać się prosta i jednoznaczna, bowiem Załącznik nr 4 do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, który wejdzie w życie 1 stycznia 2025 r., zawiera katalog obiektów, stanowiących na gruncie podatku od nieruchomości budowle i wprost wymienia (w pozycji 10) obiekty kontenerowe trwale związane z gruntem. Nowe regulacje zawierają jednak również definicję trwałego związania z gruntem, pod pojęciem którego – na potrzeby podatku od nieruchomości – należy rozumieć takie połączenie obiektu budowlanego z gruntem, które zapewnia obiektowi stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym niezależnym od działania człowieka, mogącym zniszczyć, spowodować przemieszczenie lub przesunięcie się obiektu na inne miejsce.
W uzasadnieniu do projektu ustawy nowelizującej Ministerstwo Finansów wskazało, że celem projektowanych zmian nie było opodatkowanie podatkiem od nieruchomości takich obiektów, w odniesieniu do których opieranie się czynnikom zewnętrznym (przed zniszczeniem, przemieszczeniem lub przesunięciem) wynika z samej masy takiego obiektu. Ministerstwo Finansów wskazywało na konieczność wykonania pewnych czynności w celu połączenia takiego obiektu z gruntem, a nie jedynie na ich posadowienie na gruncie. Jako przykład przedmiotów, które w opinii resortu finansów miały nie podlegać opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości od 1 stycznia 2025 r., wskazano właśnie kontenery mobilne.
Co wynika z orzecznictwa?
Jak widać, powołana powyżej definicja legalna trwałego związania z gruntem jest niestety bardzo ogólna, a przy jej tworzeniu Ministerstwo Finansów miało bazować na dorobku orzeczniczym sądów administracyjnych, które nie jest jednolite. Z jednej strony NSA w wydawanych przez siebie wyrokach podkreślał, że obiekt budowlany trwale związany z gruntem musi co do zasady posiadać prefabrykowany lub murowany fundament albo odpowiednio przygotowane podłoże wymagające wykonania stosownych robót ziemnych. Z drugiej natomiast wskazywał, że dla przyjęcia trwałego związania z gruntem nie ma znaczenia okoliczność posiadania przez obiekt fundamentów czy też wielkość zagłębienia w gruncie. Trwale związane z gruntem są również budowle posadowione na powierzchni gruntu, jednakże w sposób uniemożliwiający ich przemieszczanie, a zatem cecha „trwałego związania z gruntem” sprowadza się do posadowienia obiektu na tyle trwale, by zapewnić mu stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym, mogącym go zniszczyć lub spowodować przesunięcie czy przemieszczenie w inne miejsce. Stąd o trwałym związaniu obiektu budowlanego z gruntem przesądzać mają przede wszystkim jego cechy konstrukcyjne, wskazujące, że nie jest on przeznaczony do przenoszenia.
W przypadku sporów z organami podatkowymi powinni wprost powoływać się na uzasadnienie do projektu ustawy nowelizującej i wskazywać na zakres opodatkowania podatkiem od nieruchomości, z którego Ministerstwo Finansów zamierzało wykluczyć kontenery mobilne.
Łukasz Andruszkiewicz
W niektórych wyrokach NSA podkreślał dodatkowo, że istnienie fundamentów nie jest jedynym wyznacznikiem kwalifikacji prawnej obiektu jako trwale związanego z gruntem, ponieważ aktualnie dostępne środki techniczne pozwalają także na zastosowanie innych rozwiązań technicznych pozwalających na trwałe związanie obiektu budowlanego z gruntem. Cecha „trwałego związania z gruntem” sprowadza się do posadowienia obiektu na tyle trwale, by zapewnić mu stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym, mogącym go zniszczyć lub spowodować przesunięcie czy przemieszczenie na inne miejsce.
Jak będzie od 2025 r.?
Z powołanych powyżej przepisów wchodzących w życie 1 stycznia 2025 r. nie wynika moim zdaniem wprost, że kontenery mobilne nie będą podlegać w jakimkolwiek przypadku opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Istotnym zagadnieniem będzie to, czy przed ich usadowieniem na podłożu zostały wykonane jakiekolwiek prace adaptacyjne na gruncie, a także to, czy taki obiekt kontenerowy został w jakikolwiek sposób połączony z gruntem, np. poprzez posadowienie na bloczkach fundamentowych. Dodatkowym ryzykiem objęcia opodatkowaniem podatkiem od nieruchomości tych obiektów będzie sytuacja, w której zostaną one podłączone np. do sieci elektroenergetycznej, czy też alarmowej.
Przepisy nie do końca oddają zatem „ducha”, który przyświecał Ministerstwu Finansów przy ich projektowaniu, zgodnie z którym kontenery przenośne miały nie być przedmiotem opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Podatnicy nie stoją jednakże moim zdaniem na z góry straconej pozycji, a w przypadku sporów z organami podatkowymi powinni wprost powoływać się na uzasadnienie do projektu ustawy nowelizującej i wskazywać na zakres opodatkowania podatkiem od nieruchomości, z którego Ministerstwo Finansów zamierzało wykluczyć tego typu obiekty.
Nie pozostaje zatem nic innego, niż oczekiwać na pierwsze orzeczenia sądów administracyjnych, które pochylą się nad interpretacją zmian w definicji budynku i budowli na gruncie podatku od nieruchomości. Należy również mieć nadzieję, że do pewnej autorefleksji dojdzie Ministerstwo Finansów, które po analizie praktycznych skutków przyjętej nowelizacji zaproponuje stosowne autopoprawki.
